Licht op groen voor instrumentendecreet en bescherming 12.000 ha woonreservegebieden

Deze namiddag keurde de commissie Leefmilieu van het Vlaams Parlement twee decreten goed rond de bouwshift. Voor het eerst wordt met één decreet meer dan 12.000 ha open ruimte, bestemd als woonreservegebied, gevrijwaard van aansnijding. Anderzijds wordt met het instrumentendecreet ook een systeem geïntroduceerd dat zorgt voor een correcte vergoeding van eigenaars wanneer hun gronden herbestemd worden. Vlaams minister Zuhal Demir, fractieleider Wilfried Vandaele en Vlaams parlementslid Inez De Coninck (allen N-VA) zijn tevreden dat het decreet eindelijk gestemd is geraakt: “Het belang van ruimte voor water en groen werd in het verleden veel te lang miskend, maar dat is de voorbije jaren duidelijk en terecht veranderd. De bescherming van de open ruimte is en blijft een belangrijke prioriteit”.

Vandaag keurde de commissie onder meer het instrumentendecreet goed, dat regelt onder meer dat eigenaars een correcte vergoeding ontvangen als hun grond aan waarde verliest door een planningsinitiatief van de overheid. Bijvoorbeeld als bouwgrond omgezet wordt naar natuur. Landcommissies zullen die vergoeding bepalen. Die “planschade” is gebaseerd op de venale waarde. Het Vlaams parlement geeft aan de landcommissies dertien richtlijnen mee, die het kader vormen voor de berekening.

Een concrete stap in het vrijwaren van de open ruimte, is het decreet woonreservegebieden. Door middel van een decretale ingreep wordt een ‘stolp’ gezet over de nog niet ontwikkelde woonreservegebieden in gans Vlaanderen, naar schatting 12.000 ha. Enkel de gemeenteraad kan met een ‘vrijgavebesluit’ deze ‘stolp’ geheel of gedeeltelijk opheffen door middel van een gemotiveerde beslissing en na inspraak van de bevolking. De bestaande instrumenten via vergunningsspoor (priak, groepswoningbouw en globale verkaveling) worden decretaal geschrapt.

Daarmee komt het Vlaams Parlement tegemoet aan de vraag van vele steden en gemeenten, die op dit moment weinig instrumenten in handen hebben om ongewenste aansnijding van woonreservegebieden te vermijden. Tegelijk krijgen gemeenten die goed gelegen woongebied wensen aan te snijden decretale mogelijkheden om dit op een verantwoorde manier aan te pakken.

Het decreet bepaalt ook dat - als er tegen 2040 geen RUP opgemaakt is of een vrijgavebesluit is genomen - de Vlaamse overheid een GRUP zal opmaken voor deze woonreservegebieden zodat de planschaderegeling in werking treedt voor de eigenaars. Gemeenten kunnen uiteraard voor die datum zelf een RUP opmaken om het gebied te herbestemmen of een vrijgavebesluit maken.

N-VA-fractieleider Wilfried Vandaele: “De regels die we vandaag goedkeuren willen we verharding beperken, open ruimte vrijwaren en dus meer rekening houden met klimaatproblematiek in het ruimtelijk beleid in Vlaanderen. Wijzigen van bestemmingen brengt mee dat eigenaars billijk vergoed moeten worden. Nu verfijnen we het instrumentendecreet om dat te doen, door bijvoorbeeld een correctere planschade in te voeren. Tegelijk leggen we ook nieuwe regels vast voor de woonreservegebieden. Sommige daarvan zijn goed gelegen, bijvoorbeeld bij een woonkern, maar vele liggen ook slecht: niet aan een uitgeruste weg, buiten de kern, of ze zijn waterziek.”

Vlaams parlementslid Inez De Coninck: “De bouwshift realiseren is een gedeelde verantwoordelijkheid van alle vergunningverlenende overheden. Als burgemeester neem ik lokaal die handschoen op. Maar als we het bijkomend ruimtebeslag in alle steden en gemeenten willen verminderen, dan moeten we vanuit Vlaanderen aan lokale besturen voldoende hefbomen geven om aan de slag te gaan. Met deze decreten doen we dat”.

Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir: “Het belang van ruimte voor water en groen werd veel te lang miskend, maar dat is de voorbije jaren duidelijk en terecht veranderd. Sinds 2020 komt steeds meer open ruimte bij als gevolg van verschillende ruimtelijke initiatieven die de bouwshift in de praktijk brengen. Netto verdwenen er meer harde bestemmingen in ruil voor open ruimte bestemmingen. 86,7% daarvan is een gevolg van Vlaamse initiatieven. Een belangrijke evolutie en de weg die we verder op moeten gaan. Met het decreet woonreservegebieden doen we wat nog nooit gebeurde in Vlaanderen: in één ruk meer dan 12.000 ha open ruimte beschermen. Zoals het hoort”.